متن ماده ۶۱۴ (با اصلاحات)

«هر کس عمداً به دیگری جرح یا ضربی وارد آورد که موجب نقصان یا شکستن یا از کار افتادن عضوی از اعضا یا منتهی به مرض دائمی یا فقدان یا نقص یکی از حواس یا منافع یا زوال عقل مجنی‌علیه گردد، در مواردی که قصاص امکان نداشته باشد، چنانچه اقدام وی موجب اخلال در نظم و صیانت و امنیت جامعه یا بیم تجری مرتکب یا دیگران گردد، به حبس درجه شش محکوم خواهد شد و در صورت درخواست مجنی‌علیه، مرتکب به پرداخت دیه نیز محکوم می‌شود.
تبصره: در صورتی که جرح وارده منتهی به ضایعات فوق نشود و آلت جرح اسلحه یا چاقو و امثال آن باشد، مرتکب به سه ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.

توضیح در باب ضرب و جرح عمدی

• ماهیت جرم: ضرب و جرح عمدی از جرایم علیه تمامیت جسمانی افراد است و قانونگذار برای آن ضمانت اجرای کیفری و مالی در نظر گرفته است.
• مجازات اصلی: در صورت وارد آمدن آسیب‌های جدی (نقص عضو، از دست دادن حواس، بیماری دائمی)، اگر قصاص ممکن نباشد، مرتکب به حبس درجه شش (۶ ماه تا ۲ سال) محکوم می‌شود.
• مجازات تکمیلی: علاوه بر حبس، در صورت مطالبه زیان‌دیده، مرتکب ملزم به پرداخت دیه متناسب با نوع جراحت خواهد بود.
• موارد خفیف‌تر: اگر جراحات منجر به ضایعات دائمی نشود اما با سلاح یا چاقو انجام گیرد، مرتکب همچنان به حبس سه ماه تا یک سال محکوم می‌شود.

جمع‌بندی

اصلاحات سال ۱۳۹۴ و سپس کاهش مجازات‌های حبس تعزیری در سال ۱۳۹۹ باعث شد ماده ۶۱۴ با دقت بیشتری به ابعاد اجتماعی جرم توجه کند. یعنی علاوه بر حق فرد زیان‌دیده (دیه)، جنبه عمومی جرم نیز در نظر گرفته شده و دادگاه می‌تواند با توجه به شرایط، مجازات حبس را اعمال کند تا هم امنیت اجتماعی حفظ شود و هم بازدارندگی لازم ایجاد گردد.